Als je een prille zwangerschap verliest
Ik kreeg twee miskramen en had daarna een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Hoewel de vruchtjes telkens nog geen acht weken oud waren, was er al bij de eerste keer iets wezenlijks veranderd. Er had leven in mij gezeten. Heel eventjes was mijn lichaam niet meer alleen van mij geweest. En er was de euforie, natuurlijk. Op onze roze wolk leefden mijn man en ik stiekem een geheim leven, waarin we fantaseerden en plannen maakten. De teleurstelling was dan ook enorm. Daarnaast groeiden bij elk zwangerschapsverlies de angst en de twijfel: gaat het ooit wel lukken? Ik schaamde me dat mijn lichaam niet kon wat in de natuur eigenlijk een heel vanzelfsprekend proces is. Omdat je normaal tot twaalf weken wacht, waren er nauwelijks mensen op de hoogte van de zwangerschap. En aangezien we dat blije nieuws nog niet hadden kunnen delen, bleven we ook met het droevige stuk alleen zitten. Voor iedereen gaat het leven verder, maar ik voelde me zo eenzaam. De mensen die het wél wisten, reageerden dan weer erg ongepast. ‘Je hebt gewoon pech gehad. Het overkomt zoveel mensen. Volgende keer lukt het wel. Het is beter zo…’ Zulke opmerkingen getuigden van weinig begrip voor wat ik meemaakte en voelde. Ik mocht niet rouwen om iets dat voor anderen nooit had bestaan. Terwijl ik gewoon wilde dat ze even naar me luisterden. Er waren ook emoties die ik gewoon niet durfde te uiten. Zo was ik stiekem best jaloers op vrienden die makkelijk zwanger werden. Ik probeerde blij te zijn voor hen, maar ik was vooral verdrietig voor mezelf. Voor die gedachten schaamde ik me dan ook weer.
Annelies, 33 jaar
Een zwangerschap roept meestal veel vreugde op en gaat gepaard met heel veel verwachtingen voor de toekomst. Je kindje is er eigenlijk nog niet, maar in je hoofd en in je hart is het er al wel. Als je dan te horen krijgt dat je je zwangerschap zult verliezen of hebt verloren, staat plotseling je hele wereld stil. Op de echo is geen kloppend hartje (meer) te zien en de uitslag van je arts slaat in als een bom. 7 op de 1 000 kinderen sterft voor, tijdens of vlak na de bevalling. Kinderwens ExpertiseNetwerk wil ouders die een kindje verliezen meer fysieke en psychosociale ondersteuning bieden. Een zwangerschapsverlies treedt het vaakst op tijdens het eerste trimester van de zwangerschap. Op basis van klinische vaststellingen zou het om 15% gaan, maar modellen tonen aan dat die cijfers in werkelijkheid dubbel zo hoog zijn. Een pril zwangerschapsverlies blijkt bovendien een van de meest traumatische gebeurtenissen in een mensenleven te zijn. 1 op de 6 vrouwen die dit meemaken, kampen met posttraumatische stress. Vrouwen die herstellen van een zwangerschapsverlies blijken psychische klachten te vertonen. Via nachtmerries en flashbacks (her)beleven ze tal van gevoelens en opdringerige gedachten die verband houden met het zwangerschapsverlies. Posttraumatische stress beïnvloedt alle aspecten van het dagelijks leven. Zowel de werk- als thuissituatie komen onder druk te staan. De KU Leuven en het Imperial Collega Londen deden de tot nu toe grootste studie naar de psychologische impact van een zwangerschapsverlies. Het onderzoek toont aan dat er dringend nood is aan een betere zorg voor ouders met (pril) zwangerschapverlies.
Maar zelfs al weet je rationeel dat er met een zwangerschap iets fout kan gaan, dat maakt de pijn er niet minder op als het jou overkomt. Misschien heb je het gevoel dat je lichaam je in de steek laat. Behalve schuldgevoelens en schaamte komt er ook twijfel bij kijken: zal het een volgende keer wel lukken?
In deze maatschappij weten we nog altijd niet hoe we moeten omgaan met emoties als pijn, verdriet en rouw. Enerzijds is het een taboe om openlijk over je emoties te spreken, maar anderzijds weten mensen in de omgeving ook niet hoe ze moeten reageren. Uitspraken als ‘volgende keer beter’, ‘je bent nog jong’ of ‘tijd heelt alle wonden’ zijn absolute dooddoeners. Vaak hebben mensen de neiging om je onmiddellijk te sussen en goedbedoelde opmerkingen te maken, omdat ze niet weten hoe ze met jou en je verdriet om moeten gaan. Het belangrijkste wat je hen duidelijk moet maken, is dat gewoon liefdevol aanwezig zijn voldoende is. Elke persoon gaat op zijn eigen unieke manier om met verdriet en verlies. De ene is een prater, de andere roept, en nog iemand anders is in zichzelf gekeerd. Al deze reacties zijn oké en verdienen begrip en respect.
Doordat ouders zich al een beeld hebben gevormd over hoe hun toekomstige kindje eruit zal zien, is de intensiteit van hun rouwreactie net zo hevig als die na andere verlieservaringen. Uit wetenschappelijke studies blijkt wel dat de intensiteit van die gevoelens na verloop van tijd vermindert, na ongeveer gemiddeld zes maanden. Bij ouders met een verhoogde gevoeligheid of die zeer perfectionistisch zijn, zien we meestal een langer rouwproces. Als je veel verlieservaringen meemaakt, dan wordt je identiteit als het ware aangetast. Veel ouders geraken niet alleen in een sociaal isolement, maar ook in een soort van identiteitscrisis. Je vraagt je vaak af, wie ben ik nog?
Belangrijk is dat elke vrouw of man zelf de kans krijgt om dit verlies op zijn eigen tempo en zijn eigen manier te kunnen overleven. Want rouw verwerk je niet, maar overleef je.
Het is namelijk niet omdat mannen de lichamelijke sensatie van een levend wezen in hun buik niet hebben gekend, dat mannen geen band voelden of geen verdriet hebben. Ze rouwen gewoon anders dan vrouwen. Helaas moeten mannen zich in onze maatschappij nog steeds de sterkste tonen, wat het voor hen niet makkelijk maakt om hun emoties te delen. Dit is een taboe op zich, dat we graag uit de wereld helpen.
​
Handvat bij zwangerschapsverlies
- Schrijf een brief of een gedicht aan je ongeboren kindje.
- Geef aan je omgeving aan wat jou het meest helpt op dit moment.
- Krop je emoties niet op en zoek een uitlaatklep via sport of schrijven: (her)ontdek je eigen talent.
- Weet dat een rouwproces voor iedereen verschillend is en dat dit oké is.
Via zorgnetwerk Sterrenkinderen, onze sterrensteden- en gemeenten en met CM gezondheidsfonds voorzien we een gratis wekelijkse hulpchat. Ook zal vzw Kinderwens ExpertiseNetwerk vanaf het najaar Vlaamse inloophuizen uitrollen rond (pril) zwangerschapsverlies ter preventie van PTSS en depressie voor alle ouders met (pril) zwangerschapsverlies betere preventie en eerste opvang te bieden.
